Snälltåget. Konkurencja prędkości i smaku w Szwecji

W 2010 roku, kiedy zakończono deregulację transportu kolejowego, przewozy wzrosły o 100 proc. z 5609 mln do 11219 mln pociągokilometrów na przestrzeni 20 lat.
Choć prywatni przewoźnicy przez ostatnie lata zdobywali coraz większy udział w rynku przewozów pasażerskich, to ich działalność koncentrowała się przede wszystkim na trasach o znaczeniu regionalnym. Na liniach dalekobieżnych nadal dominującą pozycję miał i ma do tej pory narodowy operator, spółka SJ AB. Chlubą państwowego przewoźnika są pociągi dużych prędkości X2000, zapewniające od ponad trzech dekad najszybsze i najwygodniejsze połączenia na kluczowych trasach krajowych.
Pozycja narodowego przewoźnika została zachwiana na początku drugiej dekady XXI wieku, kiedy na lukratywną trasę Sztokholm – Malmö wjechał prywatny operator Snälltaget i podebrał pasażerów z pociągów X2000. Konkurent, wobec braku technicznych możliwości na zaoferowanie lepszego czasu przejazdu, aby przyciągnąć pasażerów, zaoferował wyjątkową usługę gastronomiczną na pokładzie swoich pociągów.

Konkurencja rośnie w siłę

Snälltaget to prywatna spółka założona 19 lat temu w Szwecji. Działalność komercyjną firma rozpoczęła w roku 2008; przez pierwsze pięć lat znana była pod nazwą Veolia Transport. Od kilkunastu lat spółka należy do francusko-niemieckiej grupy transportowej Transdev z siedzibą w Paryżu. Aktualnie Snälltaget uruchamia pociągi komercyjne na trasach krajowych i międzynarodowych do Danii, Niemiec i Austrii. Wiele połączeń funkcjonuje sezonowo. Jedną z takich relacji, przynoszącą operatorowi duże zyski, jest trasa z Malmö i Sztokholmu do szwedzkiego ośrodka sportów zimowych w Are.

Inną sezonową trasą jest relacja ze Sztokholm i Malmö do Salzburga i austriackich ośrodków narciarskich w Zell am See, Jenbach i Innsbrucku. Jest to zarazem jedna z najdłuższych tras kolejowych w Europie obsługiwana bezpośrednim pociągiem. Poza sezonem narciarskim Snälltaget oferuje nocne połączenie Sztokholm – Malmö – Kopenhaga – Berlin, tym samym uzupełnia ofertę kolei szwedzkich SJ AB, które na tej trasie uruchamiają swój pociąg EuroNight.

Najistotniejszym segmentem działalności Snälltaget są całoroczne pociągi ekspresowe na trasie Sztokholm – Malmö. Zapewniają one przewoźnikowi duże zyski z obsługi kluczowej magistrali, łączącej stolicę kraju z trzecim co do wielkości miastem Szwecji. Na początku 2024 r. relacja jednego z pociągów została wydłużona do Kopenhagi.

Szwecja dziewiątym krajem ze składami wagonowymi na 200 km/h 

W poprzednim rozkładzie jazdy, 2024/2025, przewoźnik uruchamiał po jednej parze pociągów relacji Sztokholm – Kopenhaga i Sztokholm – Malmö. Pociąg do Kopenhagi odjeżdżał z dworca głównego w stolicy Szwecji o godz. 9:13. W Malmö był o 14:08, a do stacji końcowej w Kopenhadze dojeżdżał o 15:06. O godz. 16:08 ruszał w kurs powrotny ze stolicy Danii, z Malmö zabierał pasażerów o 17:14 i kończył bieg w Sztokholmie późnym wieczorem, o godz. 22:15. Pociąg relacji Sztokholm – Malmö odjeżdżał po południu o godz. 16.20. Do Malmö dowoził pasażerów o 21:15. W drogę powrotną wyruszał o 9:20 i dojeżdżał do Sztokholmu na godz. 14:15.

Między Sztokholmem a Malmö oba pociągi mają wyznaczone postoje na ośmiu stacjach pośrednich, między innymi w Nörrkoping, Linkoping i Lund. Czas przejazdu 4 godziny i 55 minut nie jest konkurencyjny względem tego, jaki oferują pociągi X2000 państwowego operatora SJ AB. Te na przejechanie 614-kilometrowej trasy potrzebują od 4 godzin i 26 minut do 4 godzin i 33 minut. Pociągi obu przewoźników osiągają na wybranych fragmentach linii maksymalną prędkość 200 km/h, jednak decydującym czynnikiem w osiągach jest rodzaj używanego taboru.

Pociągi X2000 obsługiwane są składami zespolonymi z techniką wychylnego pudła, umożliwiającą wpisywanie się w ostre łuki z większymi prędkościami.
Takich możliwości nie ma Snälltaget, zestawiający swoje pociągi z lokomotywy i klasycznych wagonów. Co istotne, prędkość 200 km/h pociągi prywatnego przewoźnika zaczęły osiągać dopiero w połowie 2017 roku, kiedy udało się skompletować odpowiednie wagony na 200 km/h. Warto zauważyć, że Snälltaget był pierwszym prywatnym przewoźnikiem, który do jazdy z prędkością 200 km/h użył klasycznych składów wagonowych, a Szwecja stała się dziewiątym krajem w Europie, gdzie „dwusetką” jeździ się wagonami z lokomotywą.

Bez podziału na 1. i 2. klasę

Pociągi Snälltaget prowadzone są najpopularniejszymi na europejskim rynku, uniwersalnymi lokomotywami Siemens Vectron.
W zestawieniu jest sześć wagonów z miejscami do siedzenia i wagon restauracyjny. Kilkudziesięcioletnie używane wagony zostały sprowadzone z Niemiec i poddane gruntownej modernizacji wnętrza. Przewoźnik całkowicie zmienił aranżację przestrzeni pasażerskiej, rezygnując ze standardowego podziału na 1. i 2. klasę. W każdym wagonie jest bezprzedziałowy układ wnętrza z 74 fotelami lotniczymi rozmieszczonymi w układzie 2+2. Podłoga pokryta jest na całej długości miękką wykładziną, a poszczególne elementy wnętrza, takie jak stoliki, podłokietniki, boczne ścianki, wykonane są z materiału imitującego drewno, dzięki czemu podróż jest znacznie przyjemniejsza. Standardem są klimatyzacja, indywidualne lampki do czytania nad siedzeniami, gniazdka elektryczne i bezprzewodowy internet. Mankamentem jest brak systemu informacji pasażerskiej, co w dzisiejszych czasach, zdawałoby się, jest już standardem. W wagonach nie dość, że nie ma monitorów SIP, to nie praktykuje się nawet umieszczania na drzwiach wejściowych tabliczek z numerem i relacją pociągu. Cały system informacji pasażerskiej ogranicza się do słabo słyszalnych komunikatów głosowych, wygłaszanych przez obsługę pociągu.

Wyjątkowy wagon restauracyjny

Snälltaget oferuje pasażerom podróżującym na trasie Sztokholm – Malmö/Kopenhaga wyjątkową usługę gastronomiczną. Przewoźnik postawił na tradycyjne, bardzo eleganckie wagony restauracyjne, które w Europie już prawie odeszły w niepamięć. Europejski trend to obecnie wagony bistro z minimalną przestrzenią do konsumpcji, tak aby pasażer, zamiast spożywać na miejscu, zamawiał posiłki na wynos do miejsca siedzącego. W pociągach Snälltaget jest wręcz odwrotnie. Posiłki można spożywać tylko w wagonie restauracyjnym po dokonaniu wcześniejszej rezerwacji miejsca przy stoliku na określoną godzinę. Przed południem, do godz. 11:00 wydawane są śniadania i do tego czasu obowiązuje prohibicja. Później restauracja serwuje obiady i kolacje już z całą gamą alkoholi.

W eleganckim wnętrzu wagonu są aż 42 miejsca do konsumpcji. Pasażerowie mają do dyspozycji dwu- i czteroosobowe duże drewniane stoliki i miękkie kanapowe fotele. W wagonie są wykładzina podłogowa, firanki w oknach i gustowne lampki przy każdym stoliku. Są też stosowne tabliczki informujące pasażera, że wizyta w wagonie restauracyjnym nie powinna przekraczać 60 minut. Na jednym końcu wagonu jest bar z osobnym samoobsługowym bufetem z gorącymi napojami, a przy samym barze na amatorów złocistego trunku czekają cztery nalewaki do piwa.

Przy zakupie biletu na pociągi Snälltaget pasażerowie mogą za dodatkowe 89 koron (35 zł) zapewnić sobie całkiem przyzwoite śniadanie z rezerwacją miejsca w wagonie restauracyjnym na wcześniej ustaloną porę. Za tę kwotę dostaniemy kanapkę z serem, chrupkie pieczywo, gorący i zimny napój oraz Kanelbulle, czyli słynne szwedzkie cynamonowe bułeczki.

Droższe bilety w piątki i niedziele

Przewoźnik Snälltaget oferuje bilety na swoje pociągi w sześciomiesięcznej przedsprzedaży, podobnie jak państwowy operator SJ AB. Zakup biletu z dużym wyprzedzeniem gwarantuje przejazd w najniższej cenie, jednak nawet najtańsze bilety różnią się ceną w zależności od dnia tygodnia.

W przypadku relacji Sztokholm – Kopenhaga ceny zaczynają się od 299 koron szwedzkich, czyli od 116 złotych. W piątki i niedziele, kiedy pociągi mają największe obłożenie, ceny najtańszych biletów wynoszą 699 koron (272 zł). Zakup biletu w ostatniej chwili na międzynarodowej trasie Sztokholm – Kopenhaga to już wydatek 1799 koron, czyli 700 zł. Na trasie Sztokholm – Malmö przewoźnik sprzedaje bilety już za 149 koron, czyli 58 złotych. Podobnie jak w relacji do Kopenhagi cena ta nie obejmuje piątków i niedziel, kiedy najtańsze bilety kosztują 299 koron (116 zł). Bilety na ostatnie wolne miejsca w pociągu sprzedawane są za cenę 10 razy wyższą względem biletów promocyjnych, czyli za 1499 koron (583 zł).

W pociągach Snälltaget honorowane są międzynarodowe bilety Interrail, pod warunkiem wykupienia obowiązkowej rezerwacji miejsca w cenie 100 koron (39 zł). Dodatkowo można wybrać opcję śniadania w cenie biletu za 89 koron (35 zł).